Ως Παγκόσμια Ημέρα του Αλτσχάιμερ (Alzheimer) έχει ορισθεί η 21 Σεπτεμβρίου κάθε έτους αλλά είθισται ολόκληρος ο Σεπτέμβριος να χαρακτηρίζεται ως Μήνας του Αλτσχάιμερ (World Alzheimer΄s Month ) και αυτό συμβαίνει για 7^η συνεχή χρονιά. Η Παγκόσμια Ημέρα Αλτσχάιμερ έχει σκοπό την ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης για τη νόσο, αλλά και την αφύπνιση και την ενεργοποίηση της Πολιτείας.

Ο όρος «άνοια» αφορά στην έκπτωση των νοητικών λειτουργιών, καταρχήν της μνήμης και ακολούθως του λόγου, της κρίσης και συνολικά της προσωπικότητας. Η άνοια είναι το σύνδρομο κατά το οποίο τα άτομα αντιμετωπίζουν κυρίως  προβλήματα μνήμης αλλά και του λόγου, της προσοχής, του προσανατολισμού, της συμπεριφοράς, καθώς και της ισορροπίας και της βάδισης.

Η άνοια αποτελεί σημαντικό ζήτημα της δημόσιας υγείας, ενώ εκτιμάται ότι μέχρι το 2050 ο αριθμός των ατόμων με άνοια θα φθάσει τα 131,5 εκατομμύρια παγκοσμίως (Lam et al., 2018).

Το σύνδρομο της άνοιας έχει πολλές αιτίες και βάση αυτής η πλέον συχνότερη (σε ποσοστό 60%-70%) είναι η Νόσος Alzheimer (AD) (Jutten et al., 2017).

Η νόσος Αλτσχάιμερ αποτελεί μείζον ιατρικό και κοινωνικό πρόβλημα για τις ανεπτυγμένες κοινωνίες. Είναι νευροεκφυλιστική νόσος του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος που χαρακτηρίζεται στην ήπια μορφή της από σταδιακή απώλεια της μνήμης και περιορισμό των υπόλοιπων νοητικών λειτουργιών του εγκεφάλο. Η φύση της είναι προοδευτική και μη αναστρέψιμη προς το παρόν. Χαρακτηρίζεται από την εναπόθεση στον εγκέφαλο παθολογικών πρωτεϊνών (β-αμυλοειδούς και της τ- πρωτεΐνης που προκαλούν εκφύλιση των νευρώνων) με αποτέλεσμα την έκπτωση των διανοητικών ικανοτήτων (Ebrahimi et al., 2017). Εκδηλώνεται συνήθως σε άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών, σπάνια σε ηλικίες 50 - 65, ενώ είναι σπανιότερη σε ηλικίες μικρότερες των 50 ετών (Frith et al., 2017).

Στις μέρες μας υπάρχει αυξανόμενο ενδιαφέρον για το ρόλο της σωματικής άσκησης ως θεραπευτική στρατηγική αντιμετώπισης των προβλημάτων που παρουσιάζουν άτομα με νόσο Alzheimer (AD) (Morris et al., 2017). Τα τελευταία χρόνια πληθώρα μελετών σχετικών με τη νόσο Αλτσχάιμερ και την άσκηση, έχουν αναδείξει ότι η συστηματική άσκηση, μέσω ποικίλων μηχανισμών, προάγει την εγκεφαλική λειτουργία, διατηρεί και βελτιώνει τις γνωστικές λειτουργίες του λόγου, της μνήμης και της προσοχής (Colcombe et al., 2004; Lautenschlager et al., 2008; Scarmeas et al., 2009).

Η σωματική άσκηση μπορεί  να μειώσει την συχνότητα εμφάνισης νευροεκφυλιστικών ασθενειών και ειδικότερα της νόσου Αλτσχαιμερ. Τα αυξημένα επίπεδα φυσικής δραστηριότητας προστατεύουν σημαντικά (38%) από τη μείωση της γνωστικής ικανότητας ενώ η χαμηλού έως μέτριου επιπέδου άσκηση παρουσίασε επίσης σημαντική προστασία (35%) έναντι των γνωστικών ελλειμμάτων (Sofi et al., 2011).

Η αερόβια άσκηση σχετίζεται με την βελτιωμένη απόδοση μνήμης και την μειωμένη ατροφία του ιππόκαμπου, γεγονός που υποδηλώνει ότι τα καρδιοαναπνευστικά οφέλη της φυσικής κατάστασης μπορεί να είναι σημαντικά στην ανάπτυξη του εγκέφαλου (μείωση της ατροφίας του ιππόκαμπου). Η άσκηση φαίνεται να βελτιώνει τη ροή αίματος στον εγκέφαλο, να αυξάνει τον όγκο του ιππόκαμπου και να βελτιώνει την νευρογένεση (Gass, 2017).

Η αερόβια άσκηση είναι παρέμβαση χαμηλού κόστους και κινδύνου και βελτιώνει την ποιότητα ζωής των ασθενών. Η αερόβια άσκηση μεταβάλλει τη διαδικασία εξέλιξης της νόσου Alzheimer, και αυτό έχει τεράστια θετική επίπτωση στη δημόσια υγεία (Morris et al., 2017; Fang et al., 2018).

Η θεραπευτική άσκηση είναι από τις πιο πιο ελπιδοφόρες στρατηγικές βελτίωσης της γνωστικής λειτουργίας, της φυσικής κατάστασης, της λειτουργικής ανεξαρτησίας του ασθενή και επιβραδύνει την εξέλιξη της νόσου (Middleton et al., 2018).

Επίσης η θεραπευτική άσκηση καθυστερεί ή αναστρέφει τη μυϊκή απώλεια που συχνά σχετίζεται με προχωρημένα στάδια της νόσου. Μειώνει τον κίνδυνο πτώσεων ενώ επίσης βελτιώνει τη διάθεση και τα συμπτώματα κατάθλιψης και μειώνει τα προβλήματα συμπεριφοράς σε άτομα με προχωρημένη νόσο. Ακόμη και οι ασθενείς με προχωρημένο Alzheimer θα πρέπει να ασκούνται τακτικά για την επιβράδυνση της φθίνουσας πορείας της γνωστικής αλλά και της σωματικής λειτουργικότητας (Sofi et al 2010; Lam et al 2018).

Οι γενικές συστάσεις για την πρόληψη διαχείριση και τη βελτίωση της νόσου Alzheimer είναι:

- Αερόβια άσκηση (π.χ. περπάτημα, τρέξιμο, ποδηλασία) 3-5 φορές την εβδομάδα για 30-60 λεπτά (minimum 150 min/week) στο 60-90% της μέγιστης καρδιακής συχνότητας.

- Ασκήσεις αντίστασης, ασκήσεις ελαστικότητας στις μεγάλες μυϊκές ομάδες καθώς και ασκήσεις ισορροπίας 2-3 φορές την εβδομάδα για 20-60 λεπτά (Erickson et al., 2011; Morris et al., 2017; Brown et al., 2017; Middleton et al., 2018; Lam et al., 2018).

Οι εξατομικευμένες συστάσεις για την πρόληψη και τη διαχείριση της νόσου Alzheimer μέσα από ένα θεραπευτικό πρόγραμμα άσκησης πρέπει να δίνονται μόνον από τους πτυχιούχους φυσικοθεραπευτές.

Απευθυνθείτε στους πιστοποιημένους φυσικοθεραπευτές μέλη του Ν.Π.Δ.Δ του Πανελληνίου Συλλόγου Φυσικοθεραπευτώ, για την αποτελεσματική φυσικοθεραπευτική παρέμβαση.

Εκ μέρους της Συντονιστικής Επιτροπής του Ε.Τ.Ν.Φ. - ΠΣΦ